آشنایی با رفراکتومتر

به اندازه گیری میانگین ضریب شکست (nD) مواد مایع و جامد شفاف و نیمه شفاف رفراکتومتری گفته می شود. به دستگاهی که کار فوق را انجام دهد رفراکتومتر گفته می شود. از خاصیت رفراکتومتری برای مشخص کردن خلوص مواد یا محلول استفاده می شود . رفراکتومتر رومیزی درصنایع مختلف کاربرد دارد از جمله : کارخانه های روغن،صنایع دارویی،صنعت رنگ،صنایع غذایی و شیمیایی،کارخانجات قند،بررسی های زمین شناسی،صنایع پزشکی و تشخیص طبی و…

اجزا تشکیل دهنده رفراکتومتر رومیزی

سیستم نوری دستگاه رفراکتومتر رومیزی شامل عدسی چشمی و قسمت خوانش می باشد که به شرح ذیل است:
۱-منشور متقارن
۲-منشور بازتاب دهنده
۳-آینه نوسانی(چرخانه ای)
۴-گروه منشوری طیف ساز(انتشار دهنده)
۵-عدسی شیئی
۶-منشور چهار گوش(متوازی الاضلاع)
۷-کراتیکول
۸-عدسی چشمی
۹-عدسی خوانش(قرائت)
۱۰-آینه بازتاب دهنده نور
۱۱-صفحه مدرج
۱۲-کندانسور
لازم به ذکر است اجزاء فوق مربوط به رفراکتومتر ABBE می باشد که تنظیمات آن دستی یا چشمی می باشد. برای رفراکتومترهای اتوماتیک اندازه گیری ها و خوانش در صفحه دیجیتال می باشد.

۱-عملکرد رفراکتومتر رومیزی

رفراکتومتر های چشمی ، قبل از اندازه گیری بایستی با بلوک شیشه ایی استاندارد کالیبره شود.
برای اینکار یک قطره نفتالین بروماید را روی سطح شفاف بلوک شیشه ایی قرار دهید و سطح شفاف بلوک شیشه ایی استاندارد را روی منشور بازتاب دهنده بچسبانید. موقع قرائت از طریق عدسی چشمی ، دقت شود خط مرزی در وسط خط تقاطع قرار گیرد در اینصورت جواب درست بدست خواهد آمد.
جهت تنظیم حالت فوق ، می توان از پیچ بزرگ دستگاه استفاده کرد.تا خط مرزی از وسط قرار گیرد.
۲٫بهتر است قبل از استفاده با الکل و یا اتر جهت تمیز کردن منشور ها اقدام شود.در اینصورت بایستی اجازه دهیم منشور ها خشک شوند و بعد محلول مورد آزمایش را روی منشور قرار دهید.

۲- روشهای اندازه گیری رفراکتومتر رومیزی

۱٫بوسیله قطره چکان محلول مورد آزمایش را در جایگاه مخصوص نمونه (منشور) قرار دهید. و پیچ قفل منشور را محکم کنید. محلول مورد آزمایش بایستی تمامی سطح منشور را بپوشاند و حبابی وجود نداشته باشد.
لازم به ذکر هست ضریب شکست تابعی از دما میباشد و باید دقت شود که در دمای ثابت قرائت انجام شود.برای اینکار محفظه های ورود و خروج محلول که دمای ثابتی دارد در رفراکتومتر رومیزی تعبیه شده است.
در صورتی که محلول مورد آزمایش فرار باشد بایستی با سرنگ به منفذ کنار منشور تزریق شود.
۲٫آینه های انعکاسی نور را تنظیم کنید تا محدوده دید کامل روشن شود.
۳٫ با نگاه کردن در عدسی چشمی رفراکتومتر ، پیچ تنظیم را طور بچرخانید که خط مرزی به صورت تقارن قرار گیرد و فقط محوطه سیاه و سفید دیده شود.با خواندن عدد مشخص شده در میدان دید قرائت پایان می پذیرد و برای رفراکتومتر ABBE
هر دو گزینه nD (ضریب شکست) و Brix مشخص خواهد شد.

– در صورتی که ماده مورد آزمایش جامد باشد بایستی از قسمت پولیش شده روی منشو قرار گیرد. اندازه گیری بدون استفاده از آینه بازتابش و منشور متقارن انجام می شود، برای این کار سطح ماده را با نفتالین برومید تمیز کنید و روی منشور بازتابش قرار دهید. در صورتیکه ضریب شکست ماده جامد بیشتر از ۶۶/۱ باشد به جای نفتالین برومید از دیازومتان استفاده شود.

۳-نگهداری رفراکتومتر رومیزی

جهت حفظ صحت و دقت در اندازه گیری رفراکتومترها بایستی موارد ذیل را رعایت کرد:
۱-دستگاه رفراکتومتر را در مکانی خشک و تهویه دار نگهداری کنید تا عدسی ها کپک نزنند.
۲- بعد از کار با محلول های خورنده باید دستگاه تمیز شود تا از صدمه به قسمت های اپتیکی و مکانیکال دستگاه جلوگیری شود. در صورت امکان بعد از آزمایش و تمیز کردن دستگاه آن را در جعبه خود قرار دهید.
۳-هیچ گونه محلول آلوده کننده ای و همین طور ماده جامدی نباید در محل قرار گرفتن نمونه جا بماند، چون باعث خراشیدگی سطح منشور خواهد شد.

۴- هرگز قسمت های اپتیکال( نوری ) را با دست لمس نکنید. یرای تمیز کردن این قسمت ها از پارچه کتان با اتر یا گزیلول استفاده کنید.

۵-از تکان دادن شدید دستگاه اجتناب کنید. چون دستگاه رفراکتومتر مجموعه ای از منشورها و آینه هاست،تکان شدید باعث بهم خوردن تنظیم آن می شود.

انواع رفراکتومتر

رفراکتومتر انواع مختلفی دارد از جمله: رفراکتومتر چشمی رومیزی، رفراکتومتر دستی چشمی، رفراکتومتر پرتابل دیجیتال و رفراکتومتر اتوماتیک رومیزی.رفراکتومتر آنلاین.